Bài toán vực dậy ngành hàng cá tra

Thua lỗ đủ bề

Theo Tổng cục Thủy sản, 3 tháng đầu năm 2020, cả nước đã sản xuất được 4,5 tỷ con cá tra bột (bằng cùng kỳ năm 2019); giá cá tra giống thời điểm hiện tại dao động trong khoảng 23.000 - 24.000 đồng/kg đối với cá cỡ 70 con/kg (giảm 50% so cùng kỳ năm trước), khoảng 20.000 - 22.000 đồng/kg đối với cá cỡ 30 con/kg, giảm 31%. 4 tháng đầu năm, diện tích thả nuôi cá tra lũy kế ước đạt 3.907 ha, bằng 95,43% cùng kỳ 2019; sản lượng ước 322.364 tấn, bằng 88,15%. Giá cá tra thương phẩm hiện chỉ còn mức 18.500 - 19.000 đồng/kg, bằng 78%.

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, cho biết dịch COVID-19 đã tác động đến kinh tế toàn cầu do việc hạn chế các hoạt động buôn bán, trao đổi qua biên giới, do phải áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh đối với tàu hàng khi cập cảng; nhiều cửa hàng, nhà hàng phải đóng cửa vì lo ngại dịch bệnh... làm cho nhu cầu thực phẩm giảm. Kim ngạch xuất khẩu cá tra đến hết tháng 3/2020 đạt 334 triệu USD, giảm 29,3% so với cùng kỳ năm 2019”.

Ảnh minh họa

Còn ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam, cho rằng trong bối cảnh chung của dịch COVID-19, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thương mại ngành hàng cá tra gặp nhiều khó khăn về vốn và lãi suất. Theo phản ánh của các doanh nghiệp, lượng hàng còn tồn đọng trong kho tăng mạnh, các kho lạnh của doanh nghiệp đều đầy, nhiều doanh nghiệp phải thuê kho lạnh để chứa hàng hoặc trang bị thêm các kho lạnh mới.

Ngoài ra, theo ông Trần Anh Thư, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, nguyên nhân còn là do tình hình liên kết giữa sản xuất (hộ nuôi cá tra) và tiêu thụ (doanh nghiệp thu mua cá tra) chưa gắn kết, còn mang tính thời vụ; việc chia sẻ lợi nhuận và rủi ro không hài hòa giữa các bên tham gia chuỗi liên kết, thiếu tính bền vững. Đặc biệt sự tác động rõ nhất là khi có biến động thị trường cung - cầu sản phẩm cá tra xuất khẩu; hay việc triển khai thực hiện quy hoạch nuôi cá tra tại các tỉnh ĐBSCL chưa đồng bộ.

Định vị lại toàn ngành

Đại diện VASEP cho rằng, cá tra vốn là ngành có thế mạnh, nền tảng, nếu để trượt dốc thì sẽ dễ mất đi những lợi thế khi mà các ngành hàng nông nghiệp khác đang phải chật vật tìm kiếm. Dịch COVID-19 xuất hiện ở hầu hết các thị trường trọng điểm tiêu thụ cá tra của Việt Nam, việc đứt gãy là do thị trường bị phong tỏa, giãn cách nên các hệ thống nhà hàng, hệ thống bán lẻ bị co lại đột ngột. Cùng đó, những hợp đồng dang dở cũng có hiện tượng tương tự như vậy. Điều này khiến khâu tiêu thụ cá tra bị chững lại, với tỷ trọng quý I/2020 khoảng 28 - 29%.

Theo dự báo, cá tra có khả năng phục hồi hoàn toàn từ quý III/2020 nên cần có kịch bản điều tiết sản xuất để tránh xảy ra tình trạng thiếu nguyên liệu phục vụ chế biến và xuất khẩu.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, chúng ta tự hào vì Việt Nam đã hình thành một ngành kinh tế về con cá tra. Xuất khẩu tới 119 nước và mang lại 2 tỷ USD/năm và giúp phát huy tiềm năng lợi thế của một vùng châu thổ. Tuy nhiên còn những hạn chế cần phải khắc phục để đưa ngành hàng phát triển bền vững”.

Theo đó, Bộ trưởng yêu cầu, trong thời gian tới cần tập trung vào các thị trường trọng điểm: Trung Quốc, châu Âu, Nhật Bản… và mở các thị trường tiềm năng mới; đặc biệt, phải chú ý phát triển thị trường nội địa.

Hiện, giá cá tra nguyên liệu đang thấp hơn giá thành sản xuất khoảng 3.000 đồng/kg, nông dân nuôi cầm chừng còn nhà máy thì tăng cường dự trữ; bão COVID-19 đã ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất cá tra Việt Nam. Tuy nhiên, cá tra Việt Nam cũng đón tin vui là kết quả của đợt rà soát thuế chống bán phá giá tại thị trường Mỹ đã giảm, đây là một tín hiệu tốt, nhưng nếu muốn giữ vị trí trên thế giới cần phải định vị lại cả ngành cá tra từ các khâu đầu tiên.

Nguồn Thủy sản Việt Nam