Nguyên nhân gây dị tật xương cá

logo
EN

Nguyên nhân gây dị tật xương cá
Ngày đăng: 17/06/2021 8000 Lượt xem

    xương cá

    Dị tật xương ảnh hưởng đến sức khỏa của cá. Ảnh: Brian ciruna

    Dị tật xương không những ảnh hưởng đến tỷ lệ sống, tăng trưởng của cá mà còn làm giảm giá trị kinh tế. Vậy tại sao cá lại bị dị tật xương?

    Xương cá có thành phần chính là muối Canxi-Phospho hydroxyapatite có công thức hóa học là: Ca5(PO4)3OH là thành phần vô cơ chiếm khoảng 65% trọng lượng khô của xương cá, gắn với sợi collagen type 1. Collagen chiếm hơn 90% thành phần hữu cơ  trong xương cá có vai trò tạo sự chắc chắn cho cấu trúc và hình thành các đặc tính sinh hóa của mô xương. Độ cứng của xương dựa vào tỉ lệ giữa collagen và thành phần hydroxyapatite. Ngoài cấu trúc chính là các Canxi, Phosphate và Carbonate, còn có sự hiện diện của Magie, Natri, Stronti, Chì, citrate, fluoride, hydroxide và sulfate.

    dị tật xương cá

    Dị tật xương ở một số loài cá.

    Dị tật bộ xương là yếu tố chính ảnh hưởng đến giá thành sản xuất, hình thái bên ngoài của cá cũng như tỷ lệ sống và tăng trưởng của cá. Những dị tật này làm giảm sản lượng của các trại giống, ngay cả trong trường hợp các loài được nghiên cứu sâu (cá vược Châu Âu - Dicentrarchus labrax và cá tráp đầu vàng - Sparus aurata). Ở các trại sản xuất giống biển, dị tật bộ xương có thể ảnh hưởng đến trung bình 7–20% số cá con được sản xuất, trong khi đôi khi tỷ lệ này được chứng minh là tăng lên ở mức 45–100% (theo Georgakopoulou và ctv, 2010).

    Các dạng dị tật xương cá trên xương sống của cá như: Gù lưng (kyphosis), ưỡn cột sống (lordosis), vẹo cột sống (scoliosis), dẹt xương cột sống (platyspondyly) và hợp nhất đốt sống (vertebrae fusion). Ngoài ra, còn các dị tật khác như vẹo hoặc nhô ra trước hoặc xuống dưới của hàm, dị tật trên tia vi gây mất đối xứng,... 

    cá điêu hồng gù đầu

    Dị tật xương hàm trên cá điêu hồng. Ảnh: newbietora.

    Nguyên nhân gây dị tật xương cá

    Sự hình thành của các dị tật xương cá vẫn chưa được tìm hiểu rõ, nhưng được đánh giá là liên quan đến các vấn đề về chính là dinh dưỡng, môi trường và di truyền. 

    Yếu tố dinh dưỡng

    Canxi và phospho

    Canxi và phospho có mối quan hệ chặt chẽ trong sự biến dưỡng của cá, cũng như là cấu trúc của xương và duy trì hệ thống cân bằng acid-base. Ion Ca2+ tham gia vào các chức năng biến dưỡng như co cơ, đông máu, dẫn truyền tín hiệu thần kinh và duy trì tính thẩm thấu màng tế bào. Sự thiếu hụt canxi thường không phổ biến ở cá, nhưng sự thiếu hụt phospho có thể dẫn đến sự biến đổi bất thường trong cấu trúc xương. 

    Như vậy sự thiếu hụt hoặc dư thừa phospho làm tỉ lệ Ca/P bị ảnh hưởng làm cho khả năng hấp thụ canxi bị giảm, dẫn đến không chỉ tác động tới hình thành xương mà còn làm thiếu hụt lượng canxi cần cho cơ thể.

    Yếu tố dinh dưỡng có quan hệ chặt chẽ với dị tật trên cá. Ảnh: Fishpathogens.

    Vitamin C, Vitamin A và Vitamin K

    Các yếu tố dinh dưỡng trong chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng đối với sự hình thành của hệ xương. Các báo cáo ghi nhận các dạng dị tật xương cá thường đi kèm với tình trạng thiếu vitamin C

    Mất cấn bằng vitamin A dẫn đến sự xuất hiện của dị tật đốt sống. Dư thừa vitamin A làm tăng tốc độ phát triển của cột sống thông qua quá trình khoáng hóa nên có thể gây ra các biến dạng xương như cong vẹo đốt sống, nén đốt sống, dị tật hàm,...

    Vitamin K đã được biết đến để điều chỉnh sự hình thành xương thông qua tổng hợp osteocalcin bởi nguyên bào xương, rất quan trọng đối với quá trình khoáng hóa và cấu trúc xương.

    canxi trong thức ăn cá

    Bảng sự hấp thu canxi ở cá còn bị ảnh hưởng bởi hàm lượng phospho trên cá mú (Epinephelus coioides) (nguồn Ye và ctv, 2006) trích sách “Thức ăn và dinh dưỡng thủy sản” – Tác giả: PGS.TS Lê Thanh Hùng.

    Bóng hơi bất thường

    Bóng hơi liên quan đến sự biến đổi xương cột sống. Ở một số loài cá ở gia đoạn ấu niên chưa hình thành bóng hơi, sẽ phải chịu áp lực nước lên khung xương do không có sự hỗ trợ nổi từ bóng hơi. 

    x quang xương cá

    Ảnh chụp tia X của cá tráp đầu vàng (Sparus aurata) bị biến dạng xương. A. các bị vẹo cộng sốt. B. cá bình thường. Ảnh: Berillis.

    Nhiệt độ nước

    Nhiệt độ cũng một phần ảnh hưởng tới tỉ lệ dị tật xương trên cá. Theo báo cáo của Sato (1983), cho thấy rằng sau 20 tuần ở cá hồi vân (Oncorhynchus mykiss) thiếu vitamin C, độ dị dạng ở các nhóm thiếu hụt duy trì ở 16°C, 20°C và 16 đến 20°C lần lượt là 10, 28 và 57%.

    Ô nhiễm kim loại nặng

    Một số kim loại nặng dễ dàng tìm thấy trong các nguồn nước bị ô nhiễm có ảnh hưởng lên xương cá như là chì (Pb), cadimi (Cd) và kẽm (Zn). Hàm lượng cao các chất này trong nước tỉ lệ thuận với tỉ lệ xuất hiện dị tật xương trên tất cả các giai đoạn của cá nuôi. Đặc biệt, cadimi làm rối loạn quá trình hấp thu canxi, do bán kính nguyên tử của ion cadimium xấp xỉ bằng với của ion calcium nên có sự cạnh tranh làm giảm tỉ lệ hấp thu canxi.

    Những tác nhân khác

    Ngoài các tác nhân nêu ra ở trên, vẫn còn rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển xương cá như: Dòng chảy, di truyền, kí sinh trùng,... 

    ca điêu hồng giống

    Di truyền cũng là nguyên nhân gây dị tật xương ở cá. Ảnh: Tepbac.

    Điều kiện nuôi nhốt của con người cũng có thể dẫn đến dị tật xương cá như nuôi mật độ quá dày làm cho cá bị chèn ép hoặc do quản lý không tốt gây rò rỉ nguồn điện, làm cá bị giật và sinh ra những dị tật. 

    Việc kiểm soát sự dị tật vẫn còn đang là một bài toán đối với các trại nuôi ở tất cả các giai đoạn. Cá bị thay đổi về cấu trúc xương sẽ dẫn đến các thiệt hại không mong muốn về kinh tế. Việc nghiên cứu và tìm giải pháp cho vấn đề này cần được đẩy mạnh nhằm giúp cho tỉ lệ ương giống và giá trị kinh tế của sản phẩm cá thương phẩm được cải thiện.

    Nguồn Tép Bạc

    Chia sẻ:
    Tin liên quan
    Nhiều cơ hội “bật dậy” cho con tôm Bạc Liêu

    Nhiều cơ hội “bật dậy” cho con tôm Bạc Liêu

    Mấy ngày qua, trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện nhiều cơn mưa giúp nước giảm độ mặn, thuận lợi cho việc thả tôm nuôi vụ mới. Vì vậy, nông dân nhiều nơi đã tập trung thả tôm nuôi vụ 2 với hy vọng giá tôm và thị trường sẽ khởi sắc vào những tháng cuối năm.
    30/06/2020
    Thu 1 lần 7 – 8 tấn ếch, tiền về túi kha khá

    Thu 1 lần 7 – 8 tấn ếch, tiền về túi kha khá

    Thời gian gần đây, mô hình nuôi ếch Thái Lan trên địa bàn xã Khánh Hòa (Châu Phú, An Giang) đã và đang mang đến những tín hiệu khả quan, đời sống nông dân từng bước được cải thiện thông qua mô hình chăn nuôi này.
    30/06/2020
    Tiêu diệt mầm bệnh nguy hiểm trên tôm bằng quả việt quất

    Tiêu diệt mầm bệnh nguy hiểm trên tôm bằng quả việt quất

    Việt quất, phá vỡ bức tường bảo vệ của vi khuẩn – màng tế bào, ngăn cản sự tăng sinh của cả virus gây hại.
    30/06/2020
    Tổng thống Trump tìm cách cứu ngành tôm hùm Mỹ

    Tổng thống Trump tìm cách cứu ngành tôm hùm Mỹ

    Tổng thống Mỹ chỉ đạo hỗ trợ người đánh bắt tôm hùm và dọa áp thuế Trung Quốc, khi ngành này lao đao vì Covid-19 và thuế nhập khẩu.
    29/06/2020
    Chế phẩm sinh học xử lý nước bị nhiễm NH3

    Chế phẩm sinh học xử lý nước bị nhiễm NH3

    Các nhà khoa học ở Viện Công nghệ Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã nghiên cứu và xây dựng thành công quy trình sản xuất chế phẩm sinh học dùng để xử lý nước bị nhiễm amoni (NH3), đặc biệt là nước NTTS như các đầm, ao nuôi tôm, cá công nghiệp.
    29/06/2020
    6 đột phá công nghệ lấy cảm hứng từ tự nhiên

    6 đột phá công nghệ lấy cảm hứng từ tự nhiên

    Hệ thống năng lượng Mặt Trời lấy cảm hứng từ hoa hướng dương, găng tay tắc kè giúp leo lên tường thẳng đứng giống người nhện, cánh quạt răng cưa giống khủng long,…. là một số những bước đột phá trong công nghệ bắt nguồn từ những khả năng kỳ diệu của sinh vật trong tự nhiên.
    26/06/2020
    Bình Thuận: Gia cầm tăng giá trở lại

    Bình Thuận: Gia cầm tăng giá trở lại

    Những ngày gần đây người chăn nuôi đã được đón tin vui khi giá gia cầm đang tăng trở lại.
    26/06/2020
    Ngành thủy sản Việt Nam: Tận dụng cơ hội vàng để bứt phá

    Ngành thủy sản Việt Nam: Tận dụng cơ hội vàng để bứt phá

    Thủy sản là một trong những lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của ngành nông nghiệp Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu (KNXK) đạt hàng tỷ USD mỗi năm, trong đó Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) cung cấp khoảng 52% sản lượng thủy sản đánh bắt, gần 67% sản lượng nuôi trồng và chiếm 65% giá trị KNXK thủy sản.
    26/06/2020
    Bệnh do virus trên cua (Scylla spp.)

    Bệnh do virus trên cua (Scylla spp.)

    Cua bùn (Scylla spp.) là mặt hàng hải sản được giao dịch nhiều nhất ở các nước Châu Á. Có bốn loại virut: virus WSSV, virus hoại tử cơ, reovirus và baculovirus đã được báo cáo ở cua Scylla spp.
    26/06/2020
    Nghề muối ba khía Cà Mau được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

    Nghề muối ba khía Cà Mau được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

    Nghề muối ba khía ở huyện Ngọc Hiển (tỉnh Cà Mau) được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
    25/06/2020
    Sống tình cảm như cá heo: Ở chung 1 tháng

    Sống tình cảm như cá heo: Ở chung 1 tháng "nhớ mặt" 20 năm!

    Thuộc top các loài động vật thông minh nhất hành tinh, cá heo không chỉ là một người bạn thân thiện với con người mà còn mang đến cho chúng ta những bài học ý nghĩa về cuộc sống.
    25/06/2020
    Ứng dụng cây thuốc lá trong vận chuyển cá giống

    Ứng dụng cây thuốc lá trong vận chuyển cá giống

    Vận chuyển cá là một quá trình gây stress đối với cá, đặc biệt là đối với cá giống. Để hạn chế quá trình này đồng thời không lạm dụng các loại thuốc mê gây hại cho vật nuôi. Do đó, các nhà khoa học đang nghiên cứu để tìm ra một loại chất thay thế thuốc mê vừa rẻ, thân thiện môi trường lại có tính hiệu quả cao.
    25/06/2020
    Zalo
    Hotline